Uçağın Bölümleri Ve Fonksiyonları

Yazar : Cihan Kalbur

Havacılık Ve Uzay Mühendisliği Öğrencisi

 Her şey size karşı geliyor gibi göründüğünde, uçağın rüzgara karşı çıktığını unutmayın.  

-Henry Ford

Başlıklar

• Uçak Nedir?
• Gövde (Fuselage) 
• Kokpit (Cockpit) 
• Kanatlar (Wings) 
• Kuyruk (Tail)
• Motor (Engine)
• Pervane (Propler)
• İniş Takımları (Landing Gear) 
• Kaynakça

Uçağın Kısa Tanımı

Sabit kanatlı, havadan ağır, pervane veya jet tahrikli olarak başka araçlarla  havada ileri yönde sürüklenirken havanın aerodinamik kuvvetlerinin sayesinde  havada belli bir süre kalabilen hava yapılarına uçak denir.

GÖVDE (FUSELAGE) 

Gövde, uçağın ana vücut bölümüdür. Mürettebat, yolcu, kargo vb. Yüklerin  uçuş sırasında burada taşınır. Tek motorlu uçaklar genelde bir motor içerir fakat bazı  amfibi uçaklarda motor gövdedeki pilona monta edilir

KOKPİT (COCKPİT) 

Pilotun uçağı güvenle pistten kaldırabilmesi (take off) , havada güvenle uçabilmesi ve  güvenle piste indirmesinde (landing) uçağın gerekli kontrollerinin sağlandığı alandır.

Kokpit paneli (Instrument panel):

Kokpit paneli, uçağın kokpitinde bulunan ve pilotun uçuşa güvenle başlayıp  sonlandırmasında irtifa, hız, istikamet gibi bilgilere ulaşmasına sağlayan ve uçuş durumu  hakkında bilgi veren kokpitteki kısımdır.

Uçuş kontrol (Flight control): 

Uçak bir pilot ve co-pilot olmak üzere genelde iki kişi tarafından uçurmaktadır,  bazı durumlarda uçuşa uçuş mühendisi de katılabilir.

Pilot koltukları (Pilot seats):

Genelde uçakta iki tane bulunmaktadır, biri pilot için diğeri co-pilot için lakin  kokpitte gerekli alan varsa daha fazla koltukta eklenebilir.

Dümen pedalları (Rudder pedals): 

  Uçağın sağ-sol yönünde yalpalamasını sağlayan uçuş aletidir. 

Baş üstü paneli (Overhead panel): 

  Baş üstü paneli pilotun uçuş, klima, elektrik, yakıt ve hidrolik sistemlerini  kontrol etmesini sağlayan paneldir. 

Yan konsol (Side consoles): 

 Pilotun kuleyle haberleşmesi için gerekli alet ekipmanları ve dokümantasyon için  gerekli ekipmanların bulunduğu kısım.

KANATLAR (WINGS) :

Uçak kanatları, kaldırma (lift) üretimi ile uçuş için kritik öneme sahiptir. Bu  kaldırma kuvvetinin miktarını ve yönünü kontrol etmek için kanadın birçok yeri vardır.

Ailerons:

Ailerons kanatçıkların arka tarafında bulunan ve uçağın sağa sola yuvarlanmasını  sağlayan kanatçıklardı. Pilot sola döndüğünde, sol kanatçık yukarı kalkar, o taraftaki  kaldırmayı azaltır ve sağ kanatçık aşağı inerek kaldırmayı arttırır ve o tarafın yükselmesine  neden olur. Bu, uçağın sola yuvarlanmasına ve bir dönüşe başlamasına neden olur. Flaps:  Flapslar kanatların arka tarafında bulunur, temel amacı uçuş hızı düşük olduğu  kalkış ve inişte fazla kaldırma (lift) kuvveti yaratmaktır.

Winglet:

Kanatların uç kısmında bulunan kıvrık kısımdır, havadaki indüklenen sürtünmeyi  azaltmak için kullanılır.

Slats:

 Slatların işlevi flapslarla aynıdır sadece flapsların aksine kanadın ön tarafında  bulunur.

Spoilers:

Spoiler, slatler ve flapslar aksine kaldırma yaratmaz bunun yerine kaldırmayı  azaltır, genelde inişlerde kullanılır.

KUYRUK (TAIL):

 Uçak kuyruğu, kanatlarla birlikte kaldırma kuvveti oluşturur bunun yanı sıra  uçağın stabilitesini sağlamsında yardımcı olur.

Yatay dengeleyici ve elevator (Horizontal Stabilizer and Elevator):

Uçağın burnunun yukarı ve aşağı (pitch) hareket etmesini engeller. Yatay  stabilizatör üzerindeki menteşeli kısım asansördür ve birincil uçuş kontrollerinden biridir.  Kokpitteki pilot boyunduruğu geri çektiğinde, elevator yukarı kalkar ve daha fazla kuvvetin  kuyruğu aşağı itmesine neden olarak uçağın burnunu yukarı kaldırır. Burnu kaldırmak  kanatlara yapılan hücum açısını değiştirerek kaldırmayı arttırır.

Dikey dengeleyici ve rudder (Vertical Stabilizer and Rudder):

Uçağın rüzgara karşı rüzgar oku kullanmasına izin verir. Bu, uçağın burnunun  (yalpalama) yan yana hareketini önlemeye yardımcı olur. Dikey dengeleyicinin arka  kenarındaki birincil uçuş kontrolü olan dümen, pilot tarafından sol ve sağ pedallar  kullanılarak kontrol edilir. Pilot sol pedala bastığında, dümen sola sapar, kuyruğu sağa ve  burnu sola doğru iter.

MOTOR (ENGINE):

Bir uçağın motoru veya motorları, uçağın uçması için gereken itişi yaratır.  Genel olarak konuşursak, pistonlu ve türbinli olmak üzere iki tür uçak motoru vardır. Pistonlu  motorlarda, hava motora akar, sıkıştırılır ve yakıt bir elektrik kıvılcımı ile karıştırılır , egzoz gazları ise manifold aracılığıyla motorun arkasını terk eder. Motor, pervaneyi döndürerek  uçağı ileri doğru hareket ettirmek için itme kuvveti oluşturur. Alternatif olarak, bir türbin  motoruyla, havanın sıkıştırılması, yakıtla karıştırılması, ateşleme ve egzoz eylemi benzerdir  ancak sıralı olarak gerçekleşir. Bu durumda güç, motordan atılan hava tarafından üretilir.

Pervane (Propler):

 Bir uçağın pervanesi/pervaneleri, uçağı ileriye doğru itmek için itme kuvveti  oluşturmak üzere dikey olarak yerleştirilmiş, kanada benzer kanat profilleridir.

İNİŞ TAKIMLARI (LANDING GEAR) :

  İniş takımları piste inişte çarpa kuvvetini azaltarak daha güvenli bir iniş sağlar.

Kaynakça:

1- https://www.flyaeroguard.com/learning-center/parts-of-an-airplane 

2- https://en.wikipedia.org/wiki/Wing 

3- https://en.wikipedia.org/wiki/Flight_instruments 

4- https://en.wikipedia.org/wiki/Cockpit 

5- https://tr.wikipedia.org/wiki/U%C3%A7ak_g%C3%B6vdesi

Görsel 1 : https://agodemar.github.io/FlightMechanics4Pilots/assets/img/ac_sideview_thrust.png

Görsel 2 :

https://www.flyaeroguard.com/wp-content/uploads/2020/06/Fuselage.jpg

Görsel 3 :

https://www.flyaeroguard.com/wp-content/uploads/2020/06/Cockpit.jpg

Görsel 4 :

https://www.flyaeroguard.com/wp-content/uploads/2020/06/Wings.jpg 

Görsel 5 :

https://www.flyaeroguard.com/wp-content/uploads/2020/06/Tail.jpg 

Görsel 6 :

https://www.flyaeroguard.com/wp-content/uploads/2020/06/Engine.jpg 

Görsel 7 :

https://www.flyaeroguard.com/wp-content/uploads/2020/06/Propeller.jpg

Görsel 8 :

https://www.flyaeroguard.com/wp-content/uploads/2020/06/Landing-Gear.jpg